ZESPÓŁ ASPERGERA
Zaburzenie Zespołu Aspergera po raz pierwszy opisał austriacki psychiatra Hans Asperger w 1944r. Lekarz ten swoje studium dotyczące zespołu opar na przykładzie czwórki dzieci, które nazwał ,,małymi profesorami''. Do charakterystycznych objawów należały
- nieprawidłowe relacje społeczne
- brak empatii ( umiejętność zrozumienia innych ludzi oraz
zdolność współodczuwania z nimi ich uczuć i emocji).
-zbyt pedantyczna, czasem przeintelektualizowana mowa
-wybiórcze wąskie zainteresowania
Sam Asperger jako dziecko również prezentował pewne cechy opisanego przez siebie zespołu.
W zakresie zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym występują deficyty polegające na nieadekwatnych próbach nawiązywaniu kontaktu ,nieumiejętnym odczytywaniu i interpretowania zachowań innych ludzi, błędnym odczytywaniu sytuacji społecznych,a co za tym idzie nieadekwatnych zachowań własnych.Zachowania te często postrzegane są przez otoczenie jako niekulturalne,niegrzeczne,dziwaczne czy ekscentryczne.Osoba z ZA zachowują się niezgodnie z niepisanymi regułami społecznymi takimi ,które muszą być odczytywane ,,na wyczucie'' .Tego wyczucia im brakuje.Zachowują się w sposób sztywny,stereotypowy-zgodny z wyuczonymi schematami,które nie uwzględniają zmiennych reakcji otoczenia.Osoby z Z.Aspergera mają problemy w zakresie komunikacji pozawerbalnej.Nie potrafią właściwie odczytywać ekspresji emocjonalnej innych ludzi ani we właściwy sposób eksponować własnych emocji poprzez odpowiednią mimikę twarzy ,,mowy oczu,, czy gesty towarzyszące wypowiedzi .
Mowa werbalna w Z.Aspergera rozwija się zgodnie z przyjętymi normami,niemniej jednak osoby dotknięte tym zespołem prezentują różnego rodzaju problemy z prowadzeniem rozmowy.Zaburzenia w wyżej wymienionym zakresie powodują,że osoby z Z.Aspergera mają problemy z dopasowaniem swojej wypowiedzi do grupy odbiorców ,zrozumieniem, że rozmowa to dialog,więc polega na wypowiedziach naprzemiennych , a nie na opowiadaniu o własnych zainteresowaniach, rozumieniu dowcipów, przysłów, przenośni oraz wyrazów wieloznacznych czy rozumieniu i używaniu slangu młodzieżowego.Częstym problemem w porozumiewaniu się, a za czym idzie w kontaktach społecznych, jest nieumiejętność odbierania sygnałów zniecierpliwienia, zniechęcenia czy potrzeby zmiany tematu lub zakończenia rozmowy.
Ostatnią sferą zaburzeń Z.Aspergera odnosi się do zainteresowań, aktywności i fascynacji, które mają charakter z jednej strony bardzo wąski, a z drugiej mocno nasilony. Młodsze dzieci mogą interesować się np. prehistorycznymi zwierzętami, markami samochodów lub innych urządzeń,rozkładami pociągów. Młodzież z Z.Aspergera często ogniskuje swoje zainteresowania na astronomii,elementach historii, kartografii, audiologii,informatyki ale zawsze wąski i mocno wybiórczy. Wiedza osób z ZA w wybranej dziedzinie może w znaczący sposób wykraczać poza wiedzę szkolną czy uniwersytecką. Jednocześnie zaś ta sama osoba może nie mieć żadnej wiedzy z zakresu przedmiotów obowiązujących w szkole, którymi nie jest zainteresowana. Sposób prezentowania wiedzy również jest bardzo specyficzny. Przekaz najczęściej jest monologiem, a wiedza nosi znamiona encyklopedycznej.Dodatkowo u osób z ZA mogą występować takie problemy, jak zaburzenia sensoryczne w zakresie wszystkich zmysłów oraz zaburzenia koordynacji ruchowej( niezręczność, niezdarność, niezgrabność ruchowa).
OBJAWY NIEPOKOJĄCE W RÓŻNYCH OKRESACH
ROZWOJU I DOJRZEWANIA.
Okres niemowlęcy
- osłabiony kontakt wzrokowy
- niechęć do przytulania się osób bliskich
- nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne
- brak wspólnie podzielonej uwagi
- zaburzenia snu
- dziecko zbyt spokojne, które nie absorbuje otoczenie swoją osobą
i jest najbardziej szczęśliwe wtedy, gdy zostaje samo
- dziecko, które w nadmierny sposób koncentruje się na
manipulowaniu jakimś przedmiotem lub obserwowaniu jakiegoś
elementu otoczenia, nie zwracając uwagi na ludzi, którzy
pojawiają się obok niego
- dziecko bardzo krzykliwe, często płacze.
Okres poniemowlęcy
- wszystkie objawy z okresu wcześniejszego
- nietypowy rozwój mowy;
□ rozwój szybko postępujący, w którym język czynny na
poziomie zdań wyprzedza ich rozumienie
□ wypowiedzi monologowe
□ echolalia
□ używanie określeń charakterystycznych dla języka i ludzi
dorosłych
□ fascynacja liczbami, literkami, zegarkami, urządzeniami mechanicznymi
□ uboga stereotypowa zabawa bez odtwarzania ról i naśladowania
□ zaburzona koncentracja uwagi
□ nadpobudliwość, impulsywność
Okres przedszkolny
- brak zainteresowania nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami
- preferowanie kontaktów z dorosłymi
- nieprawidłowe formy nawiązywania kontaktu z rówieśnikami np.poprzez przeszkadzania
w zabawie
- przedmiotowe traktowanie innych dzieci podczas zabawy
- wszelkie sygnały świadczące o braku lub niedostatku empatii oraz problemach z odczytywaniem
sygnałów społecznych
- brak wzajemności w relacjach społecznych
- sztywne zafascynowanie; wybranymi osobami, bohaterami bajek, zwierzętami, kolekcjami
przedmiotów
- duży zasób słów przy niewspółmiernym rozumieniu ich znaczeń
- specyficzne uzdolnienia i zainteresowania, które nie wydają się być adekwatne do zainteresowań
dzieci w wieku przedszkolnym
Okres szkolny
- lepsze wyniki w nauce wtedy, gdy nie jest potrzebna współpraca w grupie
- trudności na lekcjach wychowania fizycznego oraz podczas prac manualnych
- dążenie do niezmienności otoczenia czy planu dnia
- wyraźne oznaki zdenerwowania, a czasami agresji w sytuacjach nowych , wcześniej niezaplanowanych lub nieustalonych wcześniej zmianach
- wymaganie od innych bezwzględnego przestrzegania narzuconych przez siebie lub wspólnie ustalonych wcześniej zasad
- ewidentne problemy w rozumieniu, nawiązywaniu i podtrzymywaniu wzajemnych kontaktów społecznych
- brak empatii i brania pod uwagę emocjonalnej lub poznawczej perspektywy innych osób
- brak zainteresowania nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych lub obsesyjna chęć nawiązywania tychże kontaktów na siłę
- trudności w nadążaniu za sensem i tokiem rozmowy
- brak wyczucia momentu, w którym można zabrać głos, kiedy należy przerwać wypowiedź i pozwolić wypowiedzieć się innym
- problemy z zachowaniem właściwego dystansu w stosunku do swojego rozmówcy zwracanie się na ,,TY,, do dorosłych, siadanie zbyt blisko, odchodzenie w czasie rozmowy od stołu, brak kontaktu wzrokowego z rozmówcą
- wygłaszanie swoich sądów na temat osób, których one dotyczą niezależnie od tego, czy ich treść może komuś sprawić przykrość bądź wprawić ich w zakłopotanie
- zadawanie pytań (często tych samych) nie po to by nawiązać dialog, ale by sprawdzić, czy rozmówca zna odpowiedź
-problemy z interpretacją utworów literackich zawierających metaforę, porównania
- częste zaległości w nauce spowodowane poświęceniem zbyt dużej ilości czasu na własne wybiórcze zainteresowania
- łatwowierność, podatność na manipulacje ze strony otoczenia
Okres dojrzewania
- brak przyjaciół
- częste występowanie w roli ,,kozła ofiarnego'' w grupie
- bezbronność w obliczu agresji słownej lub fizycznej ze strony rówieśników
- brak świadomości tzw. ,,mody młodzieżowej'', brak przywiązania wagi do sposobu ubierania się, fryzury
- brak umiejętności porozumiewania się z rówieśnikami ,,ich językiem'' czyli tzn. slangiem młodzieżowym
