rodzeństwo dzieci autystcznych

                              RODZEŃSTWO DZIECI                                           AUTYSTYCZNYCH

Wiele problemów dotyczących rodzeństwa zdrowego i niepełnosprawnego w rodzinie nie ma charakteru swoistego i podlega tej samej regulacji, jak we wszystkich rodzinach.Wiele psychologów jest jednak zgodnych, co do tego, że sytuacja pełnosprawnego rodzeństwa w rodzinie,gdzie jedno dziecko ma poważne trudności rozwojowe jest specyficzna. Obecność dziecka niepełnosprawnego zmienia warunki rozwoju jego zdrowego rodzeństwa i może wpływać na relacje między rodzeństwem, kształtowanie się postaw i zachowań zdrowych dzieci, a także na ich obraz własnej osoby i samoocenę. Część problemów, które dotyczy całej rodziny , nie pozostaje bez wpływu na sytuacje zdrowych dzieci.Należą do nich; dezorganizacja życia rodzinnego, izolacja rodziny, kryzys spowodowany przeciążeniem rodziców(wypaleniem sił) oraz często zła sytuacja materialna.Do tego dochodzą inne trudności;

 - nadmierna koncentracja rodziców na niepełnosprawnym dziecku, poświęcanie mu dużo więcej czasu i uwagi.Dziecko zdrowe może czuć się zaniedbywane, odsunięte, mniej kochane przez rodziców. A co roku dziecko upośledzone wymaga więcej czasu i uwagi, co może prowadzić do antagonizacji w rodzinie.

- nadmierne obciążenie obowiązkami związanymi  z opieką nad rodzeństwem i wyrzeczeniem się własnych korzyści. Zdrowe dzieci stają się często terapeutami i drugimi rodzicami chorego rodzeństwa.

- trudności w radzeniu sobie z ambiwalentnymi uczuciami w stosunku do niepełnosprawnego rodzeństwa. Dzieci współczują upośledzonemu rodzeństwu, rozumieją, że wymaga ono opieki, ale jednocześnie odczuwają z tego powodu gniew, zazdrość i wrogości, a potem czują się winne.

Często dzieci nie radzą sobie z tymi przeciwstawnymi uczuciami, czego skutkiem może być zaburzenie obrazu samego siebie.

- sprostowanie wygórowanym wymaganiom rodziców, kompensowanie ich zawiedzionych aspiracji oraz zaspokajanie psychologicznych potrzeb rodziców.

- brak normalnych związków z rodzeństwem, które nie jest takim samym towarzyszem zabaw i pracy, jak zdrowe dziecko.

- izolacja i poczucie wstydu wobec rówieśników i otoczenia z powodu ,,dziwnego'' zachowania brata lub siostry. Źródło wstydu leży często w negatywnych postawach rodziców i rówieśników wobec ułomności dziecka.

- niepokój o przyszłość upośledzonego rodzeństwa, perspektywa obciążenia opieki nad nim po śmierci rodziców.

Według niektórych autorów, wymienione powyżej, trudności skracają dzieciństwo zdrowego rodzeństwa oraz powodują wcześniejsze dojrzewanie emocjonalne.
Stanisław Tomkiewicz jest zdania,że wpływ dziecka niepełnosprawnego na zdrowe rodzeństwo tylko w niewielkim stopniu jest bezpośredni,bo dużą rolę odgrywa tu stosunek rodziców do dziecka.Opisuje on trzy sytuacje, dwie szkodliwe i jedną optymalną.Dwie pierwsze odnoszą się do rodzin,które oddają dziecko do zakładu, wtedy cała uwaga rodziców cała uwaga rodziców skierowana jest na zdrowe dziecko oraz rodzin, w których zdrowe dziecko jest na marginesie, często nadmiernie obciążone obowiązkami. Korzystną sytuacją dla rodzeństwa jest zintegrowanie dziecka upośledzonego z całą rodziną.Mówiąc o sytuacji rodzeństwa zdrowego w rodzinach z niepełnosprawnym dzieckiem trzeba uwzględnić fakt, że inne będzie nasilenie przedstawionych wyżej problemów w zależności od tego, czy zdrowy brat lub siostra są starsze, czy młodsze od dziecka niepełnosprawnego. Starsze rodzeństwo szczególnie silnie może odczuwać skupienie zainteresowania rodziców na wymagającym opieki dziecku i tym samym utratę ich uwagi dla ich własnych potrzeb. W nieco lepszej sytuacji znajdują się dzieci zdrowe, młodsze od dziecka niepełnosprawnego. W rodzinie istnieje określony podział ról. Skupienie rodziców na opiece nad starszym rodzeństwem nie wywołuje tak silnego poczucia utraty miłości, jak u zdrowych dzieci pierworodnych. Młodsze rodzeństwo jednak często musi sprostować wygórowanym oczekiwaniom rodziców, chęciom zrekompensowania ich ambicji zawiedzionych w przypadku dziecka niepełnosprawnego.Po wyżej opisane są negatywne skutki posiadania rodzeństwa z zaburzeniem rozwoju, ale rodzice oraz zdrowe rodzeństwo uważa, że wpływ dziecka z Autyzmem na rodzeństwo jest pozytywny. Rodzice mówiąc o korzyściach płynących z posiadania autystycznego rodzeństwa dla nieautystycznego dziecka podkreślają, że dzieci mogą się wiele nauczyć, przede wszystkim; altruizmu, tolerancji dla inności oraz rozwinąć postawy prospołeczne i motywację poza osobistą. Niekiedy w opisach osób posiadających rodzeństwo z Autyzmem występuje charakterystyczna sublimacja emocji i doświadczeń, co świadczy o wznoszeniu się na wyższy poziom poznawczego i społecznego przystosowania.

Badania F.K Grossmana, który przeprowadził wywiady z 83 studentami wyższych uczelni ukazują, że posiadanie rodzeństwa z zaburzeniami rozwojowymi ułatwia rozbudzenie poczucia empatii w życiu dorosłym oraz może decydować o wyborze w przyszłości zawodu związanego z niesieniem pomocy ludziom. 



               WAŻNE JEST,ABY:


- poświęcić dużo czasu dzieciom zdrowym, naturalnie odnosić się do nich

- zapewnić im warunki dla zachowania swojej prywatności 

-umożliwić im mówienie o swoich negatywnych uczuciach i obawach 

- otwarcie,szczerze i rzeczowo informować je o stanie i przyczynach niepełnosprawności rodzeństwa.


 Bibliografia KTA ,,Dziecko autystyczne'' M. Nowina-Konopka.